Het aangedreven podium

Het einde van de 19e eeuw bracht een revolutie in de toneeltechniek, toen voor het eerst hydraulische en elektrische kracht werd gebruikt, waardoor het mogelijk werd veel grotere en zwaardere machines te gebruiken in plaats van alleen menselijke kracht.

Toneelliften van het Auditorium Theatre, Chicago, 1889

In de jaren 1880 was er een verlangen naar nieuwe toneelmachines die zowel het naturalistische drama, met zijn complete, realistische, driedimensionale decor dat het toneel vulde, als het spektakel, met zijn drang naar steeds meer buitengewone toneeleffecten, konden ondersteunen. Er was ook een sterke motivatie om toneel veiliger te maken door over te stappen van brandbaar hout naar een metalen constructie. Tegelijkertijd maakte de industriële revolutie verschillende sleuteltechnologieën beschikbaar: hydrauliek, staal en elektriciteit.

Hydraulische systemen, waarbij water of een andere vloeistof wordt gebruikt om kracht over te brengen, waren al bekend bij de Grieken in de Oudheid. Zij ontwikkelden complexe systemen van water en hydraulische kracht. De Fransman Blaise Pascal ontdekte de beginselen van de hydraulica, wat leidde tot zijn uitvinding van de hydraulische pers. Hierbij wordt van een kleinere kracht die op een beperkt oppervlak werkt, een grotere kracht die op een groter oppervlak werkt gemaakt door op beide plaatsen dezelfde druk uit te oefenen. Joseph Bramah patenteerde de hydraulische pers in 1795, het begin van de industriële toepassing van hydraulica, die zich in de loop van de 19e eeuw verder ontwikkelde. In 1856 ontdekte Henry Bessemer een nieuwe methode voor het maken van staal. Het Bessemer-proces verlaagde de kosten van de staalproductie aanzienlijk, waardoor het in de tweede helft van de 19e eeuw beschikbaar werd als constructiemateriaal. In dezelfde periode droegen talrijke wetenschappers en ingenieurs bij tot de ontwikkeling van de elektrische motor.

Hydraulische lift en revolver in het Friedrichstadt-Palast, Berlijn

.

Naar aanleiding van de Ringtheaterbrand in Wenen maakte de Asphaleia Company gebruik van deze technologische ontwikkelingen om brandwerende toneelmachines te ontwerpen met een stalen structuur die liepen op waterhydrauliek (I.06). Door de kracht van hydraulische machines konden verschillende segmenten van het podium als platform worden uitgeschoven, neergelaten, in een hellende positie worden gebracht en zelfs konden schommelen om bijvoorbeeld de beweging van een schip te simuleren. Hydraulica dreef ook de bovengrondse vliegsystemen aan. Al deze mechanismen vereisten grotere backstagevoorzieningen, hogere toneeltorens, een grotere diepte en breedte van de podia en een versterkt grid. Een van de voordelen van hydraulische energie is dat deze zeer stil en soepel werkt, wat bijdraagt aan het gevoel van magische transformatie, een terugkeer naar de sensibiliteit van het barokke toneel, maar dan op veel grotere schaal.

Het Asphaleia-ontwerp werd in 1884 voor het eerst gerealiseerd in het Opera House in Budapest op het toneel van het operagebouw, en werd vervolgens geïnstalleerd in theaters over de hele wereld. Het Budapest systeem verdeelde het podium in een raster, elk met een onafhankelijk bestuurbare lift. De liften werden op elkaar gestapeld, zodat het systeem zowel verhoogde platforms hoog boven het toneel, als lagere diepten onder het toneel kon creëren. De platforms konden ook roteren, om schuine niveaus te creëren - een dynamischer en flexibeler systeem dan ooit eerder op het toneel te zien was geweest.

Hydraulische liften en vliegmachines, Residenztheater, München

In het Theatre Royal Drury Lane, Londen (Q7851), werd een systeem van twee hydraulisch aangedreven toneel-'bruggen' geïnstalleerd, die het hele downstage (voorste van het toneel) innamen. Kort daarna, in 1898, werden nog eens twee bruggen geïnstalleerd, deze keer aangedreven door elektrische motoren van elk tien paardenkrachten. Elk van de vier bruggen was 40 voet (12.19m) bij 7 voet (2.13m). De term brug, in plaats van platform of lift, wordt gebruikt om aan te geven dat de structuren alleen aan de uiteinden werden ondersteund, zodat wanneer ze boven het toneel werden opgetild, de ruimte eronder volledig vrij was. De downstage bruggen hadden twee onafhankelijke hydraulische hefbomen, één aan elk uiteinde. Wanneer de twee hefbomen tegelijkertijd met een constante snelheid werkten, ging de brug horizontaal omhoog of omlaag, maar wanneer de hefbomen onafhankelijk van elkaar werkten, kon de brug kantelen, waarbij het ene uiteinde hoger lag dan het andere. De hefarmen werden aangedreven door water onder druk, geleverd door de hydraulische hoofdleiding van de London Hydraulic Power Company met een druk van 800 pond per vierkante inch (362,874kg per 6 vierkante cm). De London Hydraulic Power Company was een andere cruciale innovatie voor gemechaniseerde podia (en een reeks andere industriële toepassingen) in Londen. Het netwerk van 180 mijl (289.68km) aan leidingen, begraven onder het wegdek, voorzag de stroom voor veel van de brandchermen op West End en de theaters Palladium en Coliseum. In de winter werd het water verwarmd om te voorkomen dat het bevroor, met als bijkomend voordeel dat de sneeuw in de straten erboven smolt.

Toen het theater de 20e eeuw inging, kreeg het de capaciteit om het toneel te transformeren, om decorelementen aan de achterkant, aan de zijkanten, onder en boven te verplaatsen. Maar ook om de vorm van het meest stabiele oppervlak, de vloer zelf, te veranderen. Allemaal met behulp van hydraulische en elektrische energie.