Difference between revisions of "Deus Ex Machina"

From CanonBase
Line 1: Line 1:
−
=== Cranes to fly people ===
+
=== Kranen om mensen te laten vliegen ===
  
−
''In the Greek and Roman theatre of antiquity, cranes were used to raise and lower actors onto the stage, often to represent the arrival of the gods – an effect known as deus ex machina, literally ‘god out of the machine’.''  
+
''In het Griekse en Romeinse theater van de oudheid werden kranen gebruikt om acteurs op het toneel te brengen en te laten zakken, vaak om de komst van de goden voor te stellen - een effect dat bekend staat als deus ex machina, letterlijk 'god uit de machine'.''  
  
−
[[File:Periaktos - Deus Ex Machina, 5th century BC (model).jpg|700px|thumb|center|Model showing crane, Thessaloniki Technology Museum  Attribution: Gts-tg ]]
+
[[File:Periaktos - Deus Ex Machina, 5de eeuw v.C. (model).jpg|700px|thumb|center|Model met kraan, Thessaloniki Technology Museum  Attribution: Gts-tg ]]
 
   
 
   
  
−
The Latin phrase ''deus ex machina'' is borrowed from the Greek (''apò mēchanḗs theós'') and originally denotes the appearance of a deity with the help of stage machinery. It was a flying machine that began to be used in Greek theatre in the 5th century BCE. It was used to make quick and magical appearances and disappearances of certain characters.  
+
De Latijnse uitdrukking''deus ex machina'' is ontleend aan het Grieks (''apò mēchanḗs theós'') en duidt oorspronkelijk op de verschijning van een godheid met behulp van toneelmachines. Het was een vliegende machine die in de 5de eeuw voor Christus in het Griekse theater werd gebruikt. Het werd gebruikt om bepaalde personages snel en op magische wijze te laten verschijnen en verdwijnen.
  
−
[[File:Medea rappresentation (2009) 07.JPG|300px|thumb|right|Effects of deus ex machina. Euripides' Medea directed by Krzysztof Zanussi, performed in Siracuse, Italy (2009) © I, Sailko ]]
+
[[File:Medea rappresentation (2009) 07.JPG|300px|thumb|right|Effects of deus ex machina. Euripides' Medea geregisseerd door Krzysztof Zanussi, uitgevoerd in Siracuse, Italië (2009) © I, Sailko ]]
 
   
 
   
  
−
In Greek antiquity the effect was achieved with a crane, probably already used for the construction of buildings, which was adapted for use in the theatre as a flying machine. It consisted of an inclined shaft fitted with a pulley on which ropes and a hook ran, operated by a winch, although there are no precise references as to how exactly it worked. It seems likely that it was fixed to the top of the ''skene'' (paraskenia), behind the back wall, which concealed part of its function. It was able to raise and lower people vertically, although it is also possible that it could have been able to fly with a change of direction, as some references indicate that the crane could rotate on its base, so creating a panning action.  
+
In de Griekse oudheid werd het effect bereikt met een kraan, waarschijnlijk reeds gebruikt voor de constructie van gebouwen, die werd aangepast voor gebruik in het theater als vliegmachine. Hij bestond uit een schuine as met een katrol waarop touwen en een haak liepen, bediend door een lier, hoewel er geen precieze referenties zijn over hoe hij precies werkte. Het lijkt erop dat hij waarschijnlijk werd bevestigd aan de bovenkant van de ''skene'' (paraskenia), achter de achterwand, wat een deel van zijn functie verhulde. Hij kon mensen verticaal optillen en laten zakken, hoewel het ook mogelijk is dat hij kon vliegen met een verandering van richting, aangezien sommige referenties aangeven dat de kraan op zijn basis kon draaien, waardoor een panning-actie ontstond.
  
−
[[File:Trispastos scheme.svg|300px|thumb|right|Greco-Roman trispastos (‘Three-pulley-crane’), a simple crane type capable of a 150 kg load  Attribution: Eric Gaba  ]]
+
[[File:Trispastos scheme.svg|300px|thumb|right|Greco-Roman trispastos (‘Three-pulley-crane’), een eenvoudig kraantype dat een last van 150 kg kan dragen: Eric Gaba  ]]
  
−
The end used to lift the performer from the ground took different forms, such as a celestial chariot or a griffin (a mythological animal), although some written testimonies of the period suggest that, on occasions, the figures were hung directly from a hook, or landed on the roof of the stage house. The effect was particularly suited to the appearance of the gods from the top of the skene and their descent to the stage, and their subsequent ascent and disappearance above the skene wall again. The simplest constructional version suggests that the machine consisted of a counterbalanced beam, operated by a rope, and in more complex versions, when the structure of the skene was larger, it seems possible that a winch was incorporated for its movement. Certainly [[Item:Q467|Vitruvius]] (Q467) in the 1st century BCE described cranes and hoists, with windlasses and pulleys to allow heavy loads to be lifted with ease, although he does not relate these technologies with the theatre. At the [[Q7829|Dionysos theatre]] (Q7829) there are two holes measuring 70x70cm and 125x70cm respectively which are possible anchoring foundations for a crane mast and winch, suggesting it was of a substantial size.  
+
Het uiteinde dat werd gebruikt om de acteur van de grond te tillen nam verschillende vormen aan, zoals een hemelse wagen of een griffioen (een mythologisch dier), hoewel sommige schriftelijke getuigenissen uit die tijd suggereren dat de figuren soms rechtstreeks aan een haak werden opgehangen of op het dak van het toneelhuis landden. Het effect was bijzonder geschikt voor de verschijning van de goden vanaf de top van de skene en hun afdaling naar het podium, en hun daaropvolgende opstijging en verdwijning boven de skenewand. Volgens de eenvoudigste constructie bestond de machine uit een balk met tegengewicht, beidend met een touw, en in complexere versies, toen de structuur van de skene groter was, lijkt het mogelijk dat er een lier werd ingebouwd voor de beweging. Zeker [[Item:Q467|Vitruvius]] (Q467) in de 1e eeuw v.C. beschreef kranen en takels, met lieren en katrollen om zware lasten met gemak op te tillen, hoewel hij deze technologieën niet in verband brengt met het theater. In het [[Q7829|Dionysustheater]] (Q7829) zijn er twee gaten van respectievelijk 70x70cm en 125x70cm die mogleijke verankeringsfundamenten zijn voor een kraanmast en lier, wat suggereert dat het een aanzienlijke omvang had.
  
  
−
In ancient tragedy, there were tragic conflicts that could not always be resolved by human action. Their resolution or decision came ‘from above’ through the surprising intervention of a deity who gave the events their final turn. This was done to represent the power of the gods in the ancient imagination, and indeed their interventions in the stage action were often surprising. The earliest recorded use in a theatrical performance is in 431 BCE in Euripides’ ''Medea'', during the 87th Olympiad, where at the end of the play, the heroine Medea was lifted off the stage in the chariot of the god Helios by this device, leaving her dead children below. Many of Euripides’ tragedies have as their denouement the appearance of a divinity from heaven, who resolves the plot. However, the playwright’s intention emphasised the fact that humans are subject to the laws of the gods, who are in ultimate control of their existence.  
+
In de oude tragedie waren er tragische conflicten die niet altijd door menselijk handelen konden worden opgelost. Hun oplossing of beslissing kwam 'van boven' door de verrassende tussenkomst van een godheid die de gebeurtenissen hun definitieve wending gaf. Dit werd gedaan om de macht van de goden in de oude verbeelding weer te geven, en inderdaad waren hun interventies in de toneelactie vaak verrassend. Het vroegst geregistreerde gebruik in een theatervoorstelling is in 431 v. C. in Euripides' "Medea", tijdens de 87e Olympiade, waar de heldin Medea aan het eind van het stuk in de wagen van de god Helios van het toneel werd getild en haar dode kinderen achterliet. Veel van Euripides' tragedies hebben als ontknoping de verschijning van een godheid uit de hemel, die de plot oplost. De bedoeling van de toneelschrijver was echter om te benadrukken dat de mensen onderworpen zijn aan de wetten van de goden, die de uiteindelijke controle hebben over hun bestaan.  
−
 
 
 
   
 
   
  
−
In Greek and Roman theatre, the deus ex machina appeared as a surprise to the astonished audience. Today, the term is also used for a plot device whereby a seemingly unsolvable problem in a story is suddenly and abruptly resolved by an unexpected and unlikely occurrence. Its function is also to surprise the audience, to bring the tale to a happy ending, or act as a comic device. For example, in Brecht’s Threepenny Opera, the ‘King’s messenger on horseback’ implausibly arrives to save Macheath from being hanged – an element of epic theatre that emphasises the inherent injustice and randomness of the world in a comic way.  
+
In het Griekse en Romeinse theater verscheen de deus ex machina als een verrassing voor het verbaasde publiek. Tegenwoordig wordt de term ook gebruikt voor een plotmechanisme waarbij een schijnbaar onoplosbaar probleem in een verhaal plotseling en abrupt wordt opgelost door een onverwachte en onwaarschijnlijke gebeurtenis. De functie ervan is ook om het publiek te verrassen, om het verhaal tot een goed einde te brengen, of om als komisch middel te dienen. Bijvoorbeeld, in Brechts Driestuiversopera komt de "bode van de koning te paard" op onwaarschijnlijke wijze aan om Macheath te redden van zijn ophanging - een element van episch theater dat de inherente onrechtvaardigheid en willekeur van de wereld op komische wijze benadrukt.
−
 
 
 
   
 
   
  
−
In entertainment media, ''deus ex machina'' is often also a tool used by authors to move the story in the desired direction by simple, unexplained means, which is why the expression is usually used pejoratively as a criticism of the authors’ writing ability and denotes the inability to create a plot with continuous logical connections. One of the earliest known stage effects and mechanisms lives on as a term for a plot device that audiences find highly improbable, but thrilling and satisfying.
+
In entertainmentmedia is ''deus ex machina'' vaak ook een middel dat door auteurs wordt gebruikt om het verhaal met eenvoudige, onverklaarbare middelen in de gewenste richting te sturen, waardoor de uitdrukking meestal pejoratief wordt gebruikt als kritiek op de schrijfvaardigheid van de auteurs en duidt op het onvermogen om een plot met doorlopende logische verbanden te creëren. Een van de vroegst bekende toneeleffecten en -mechanismen leeft voort als term voor een plotmechanisme dat het publiek hoogst onwaarschijnlijk, maar spannend en bevredigend vindt.

Revision as of 10:06, 24 April 2023

Kranen om mensen te laten vliegen

In het Griekse en Romeinse theater van de oudheid werden kranen gebruikt om acteurs op het toneel te brengen en te laten zakken, vaak om de komst van de goden voor te stellen - een effect dat bekend staat als deus ex machina, letterlijk 'god uit de machine'.

File:Periaktos - Deus Ex Machina, 5de eeuw v.C. (model).jpg
Model met kraan, Thessaloniki Technology Museum Attribution: Gts-tg


De Latijnse uitdrukkingdeus ex machina is ontleend aan het Grieks (apò mēchanḗs theós) en duidt oorspronkelijk op de verschijning van een godheid met behulp van toneelmachines. Het was een vliegende machine die in de 5de eeuw voor Christus in het Griekse theater werd gebruikt. Het werd gebruikt om bepaalde personages snel en op magische wijze te laten verschijnen en verdwijnen.

Effects of deus ex machina. Euripides' Medea geregisseerd door Krzysztof Zanussi, uitgevoerd in Siracuse, Italië (2009) © I, Sailko


In de Griekse oudheid werd het effect bereikt met een kraan, waarschijnlijk reeds gebruikt voor de constructie van gebouwen, die werd aangepast voor gebruik in het theater als vliegmachine. Hij bestond uit een schuine as met een katrol waarop touwen en een haak liepen, bediend door een lier, hoewel er geen precieze referenties zijn over hoe hij precies werkte. Het lijkt erop dat hij waarschijnlijk werd bevestigd aan de bovenkant van de skene (paraskenia), achter de achterwand, wat een deel van zijn functie verhulde. Hij kon mensen verticaal optillen en laten zakken, hoewel het ook mogelijk is dat hij kon vliegen met een verandering van richting, aangezien sommige referenties aangeven dat de kraan op zijn basis kon draaien, waardoor een panning-actie ontstond.

Greco-Roman trispastos (‘Three-pulley-crane’), een eenvoudig kraantype dat een last van 150 kg kan dragen: Eric Gaba

Het uiteinde dat werd gebruikt om de acteur van de grond te tillen nam verschillende vormen aan, zoals een hemelse wagen of een griffioen (een mythologisch dier), hoewel sommige schriftelijke getuigenissen uit die tijd suggereren dat de figuren soms rechtstreeks aan een haak werden opgehangen of op het dak van het toneelhuis landden. Het effect was bijzonder geschikt voor de verschijning van de goden vanaf de top van de skene en hun afdaling naar het podium, en hun daaropvolgende opstijging en verdwijning boven de skenewand. Volgens de eenvoudigste constructie bestond de machine uit een balk met tegengewicht, beidend met een touw, en in complexere versies, toen de structuur van de skene groter was, lijkt het mogelijk dat er een lier werd ingebouwd voor de beweging. Zeker Vitruvius (Q467) in de 1e eeuw v.C. beschreef kranen en takels, met lieren en katrollen om zware lasten met gemak op te tillen, hoewel hij deze technologieën niet in verband brengt met het theater. In het Dionysustheater (Q7829) zijn er twee gaten van respectievelijk 70x70cm en 125x70cm die mogleijke verankeringsfundamenten zijn voor een kraanmast en lier, wat suggereert dat het een aanzienlijke omvang had.


In de oude tragedie waren er tragische conflicten die niet altijd door menselijk handelen konden worden opgelost. Hun oplossing of beslissing kwam 'van boven' door de verrassende tussenkomst van een godheid die de gebeurtenissen hun definitieve wending gaf. Dit werd gedaan om de macht van de goden in de oude verbeelding weer te geven, en inderdaad waren hun interventies in de toneelactie vaak verrassend. Het vroegst geregistreerde gebruik in een theatervoorstelling is in 431 v. C. in Euripides' "Medea", tijdens de 87e Olympiade, waar de heldin Medea aan het eind van het stuk in de wagen van de god Helios van het toneel werd getild en haar dode kinderen achterliet. Veel van Euripides' tragedies hebben als ontknoping de verschijning van een godheid uit de hemel, die de plot oplost. De bedoeling van de toneelschrijver was echter om te benadrukken dat de mensen onderworpen zijn aan de wetten van de goden, die de uiteindelijke controle hebben over hun bestaan.


In het Griekse en Romeinse theater verscheen de deus ex machina als een verrassing voor het verbaasde publiek. Tegenwoordig wordt de term ook gebruikt voor een plotmechanisme waarbij een schijnbaar onoplosbaar probleem in een verhaal plotseling en abrupt wordt opgelost door een onverwachte en onwaarschijnlijke gebeurtenis. De functie ervan is ook om het publiek te verrassen, om het verhaal tot een goed einde te brengen, of om als komisch middel te dienen. Bijvoorbeeld, in Brechts Driestuiversopera komt de "bode van de koning te paard" op onwaarschijnlijke wijze aan om Macheath te redden van zijn ophanging - een element van episch theater dat de inherente onrechtvaardigheid en willekeur van de wereld op komische wijze benadrukt.


In entertainmentmedia is deus ex machina vaak ook een middel dat door auteurs wordt gebruikt om het verhaal met eenvoudige, onverklaarbare middelen in de gewenste richting te sturen, waardoor de uitdrukking meestal pejoratief wordt gebruikt als kritiek op de schrijfvaardigheid van de auteurs en duidt op het onvermogen om een plot met doorlopende logische verbanden te creëren. Een van de vroegst bekende toneeleffecten en -mechanismen leeft voort als term voor een plotmechanisme dat het publiek hoogst onwaarschijnlijk, maar spannend en bevredigend vindt.

Retrieved from "https://canonbase.eu/w/index.php?title=Deus_Ex_Machina&oldid=390143"

Wikidata