Samenhorigheid

Schlaraffia is een wereldwijde Duitstalige vereniging die in 1859 in Praag (toen onderdeel van het Oostenrijkse Rijk) werd opgericht met de belofte van vriendschap, kunst en humor.

Toen de directeur van het Duitse theater, Franz Thomé, in 1859 een van zijn jonge kunstenaars, de bassist Albert Eilers, wilde opnemen in de Praagse kunstenaarsvereniging "Arcadia", werd hij afgewezen vanwege zijn onbemiddeldheid als overduidelijk proletariër. Uit protest richtten Eilers en zijn theatercollega's een stamtafel op, die zij spottend de 'Proletariërsclub' noemden. Hieruit ontwikkelde zich na vele omwegen en tegenslagen de huidige wereldomspannende 'Schlaraffia'.

Het motto van de vereniging is In arte voluptas (wat ongeveer betekent: in de kunst ligt het plezier). Schlaraffia is een uitsluitend mannelijke organisatie en de leden zijn over het algemeen van middelbare leeftijd en hebben een zekere positie. De Schlaraffen komen midden in de winter eenmaal per week bijeen in hun Schlaraffenslot, dat is ingericht in de stijl van een ridderkroeg uit de middeleeuwen, voor "Sippungen". Dit zijn bijeenkomsten die plaatsvinden in de vaste ceremoniële vorm van een ridderspel. Daarbij wordt het dagelijks leven zowel gesatiriseerd als levend gehouden door middel van voordrachten van literaire en muzikale vormen. Een verouderde taal met een eigen volkstaal voor alledaagse dingen, het zogenaamde "Schlaraffen Latijn", geeft de Sippungen een eigen humoristische noot - bijvoorbeeld: "kruitpot" voor tabakspijp, "benzinepaard" voor auto, " slotmonster" voor schoonmoeder.

Hun mascotte is de oehoe (Bubo Bubo) die wijsheid, deugdzaamheid en humor symboliseert (de uil zelf stelt kennis en wijsheid voor). In 1874 verscheen in Leipzig voor het eerst het tijdschrift Der Schlaraffia Zeyttungen van de vereniging. Het verschijnt ook nu nog verscheidene keren per jaar.

De groet van de Schlaraffen is Lulu. Het onomatopische kunstwoord wordt ook in de Sippungen gebruikt als een tussenwerpsel (inworp) van goedkeuring en lof. Volgens de folklorist Erich Kaessmayer is het wellicht de afkorting van de vertaling van "Speel het spel!" in het Latijn - ludum ludite!. Aangezien bijna alle oprichters toneelmensen waren, gebruikten zij in hun vrolijke tafelgesprekken toepasselijke tekstcitaten.

Er is geen verband met de vrijmetselarij, en de Schlaraffianen distantiëren zich duidelijk van serviceclubs zoals de Lions Club of Rotary International, studentenverenigingen of carnavalsclubs en soortgelijke verenigingen. Tijdens het nationaal-socialistische tijdperk en later onder de regering van de DDR werden vele plaatselijke groepen gedwongen hun verenigingsactiviteiten te staken. Zij konden deze tijden slechts in zeer geïsoleerde gevallen overleven door geheime bijeenkomsten in een veilige omgeving (meestal particuliere woningen).

Lokale groepen Schlaraffia in steden worden door Schlaraffianen "Reyche" genoemd. De eerste Schlaraffenreych werd opgericht in Praag (daarom 'Allmutter Praga' genoemd) door Duitse kunstenaars. Nu zijn er wereldwijd 261 'Reyche' en 'Colonien' (plaatselijke verenigingen) waarin uitsluitend Duits wordt gesproken (hoewel de leden geen Duitser hoeven te zijn) en die nauw met elkaar in contact staan. Zij zijn gegroepeerd in de 'Allschlaraffia', die ook de 'Allschlaraffische Stammrolle' uitgeven, een boek van meer dan 1200 bladzijden, dat elke Schlaraffe jaarlijks geactualiseerd ontvangt. Het geeft een overzicht van alle (ook ter ziele gegane) Reyches, Colonies en hun voorgangers (Stammtisch en Feldlager) en de 'Sassen' (leden). Elke Schlaraffe is altijd welkom in elke Reych ter wereld. Momenteel zijn er Reychs in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, Spanje, Frankrijk, België, Zweden, de VS, Canada, Mexico, Venezuela, Ecuador, Brazilië, Argentinië, Thailand, Zuid-Afrika en Australië.

Kunstenaars, acteurs, schrijvers en andere publieke figuren waren en zijn Schlaraffianen, waaronder:

• de Praagse theaterdirecteur Franz Thomé, oprichter van Schlaraffia
• de directeuren van de Weense Staatsopera Wilhelm Jahn en Gustav Mahler
• de operazangers Anton Arnold, Eduard Bachmann, Hermann Becht, Walter Berry, Bruno Heydrich
• de oprichter van de Augsburgse Marionettenkast Walter Oehmichen
• de technisch directeuren Friedrich Kranich en Rudolf Kueck

Een overzicht van alle evenementen, inclusief contactgegevens, is te vinden in de brochure Sippungsfolgen, die jaarlijks door de All-Sharma Council wordt uitgegeven. Schlaraffen zijn herkenbaar aan de "Rolandnadel", een kleine witte kraal die op de linker revers wordt gedragen, of aan een op het voertuig aangebrachte sticker met een knipogende uilenkop.

Albert Eilers en zijn collega's richtten de Schlaraffia op omdat zij door de maatschappij werden neergekeken. Sindsdien hebben theaterwerkers in vele delen van de wereld clubs, verenigingen, professionele instellingen en vakbonden opgericht om kennis te delen, de werkomstandigheden te verbeteren en de erkenning van hun werk te vergroten. Organisaties kunnen echter een andere, even belangrijke functie vervullen, wederzijdse steun en vriendschap buiten de werkplek.